Các thuật ngữ sau đây do tác giả Phan Tuấn Quốc đề xuất có bổ sung cập nhật mới dựa trên đề tài “Dịch thuật trong âm nhạc ở Việt Nam và bước đầu xây dựng kho dữ liệu lời bài hát Việt – Anh và Anh – Việt”. Nếu có bất kỳ đề xuất nào liên quan đến các thuật ngữ, xin vui lòng liên hệ tác giả theo địa chỉ: phantuanquoc@gmail.com.
– Dịch giả: người làm công tác dịch thuật chuyên nghiệp như một nghề. (One who translates; esp., one who renders into another language; one who expresses the sense of words in one language by equivalent words in another. 1913 Webster)
– Bài hát: là một hình thức biểu đạt ngôn ngữ mà trong đó từ ngữ được sắp xếp dựa trên một giai điệu và tiết tấu âm thanh cụ thể, thường do một người hay một nhóm người cụ thể sáng tác nên. (A lyrical poem adapted to vocal music. 1913 Webster)
– Dịch nghĩa: hành vi ngôn ngữ chuyển một đối tượng ngôn ngữ (từ, cụm từ, câu…) từ ngôn ngữ gốc sang một ngôn ngữ khác với với nghĩa gốc giữ nguyên hoặc sắp xếp lại cho thích hợp ở ngôn ngữ đích. (To render into another language; to express the sense of in the words of another language; to interpret; hence, to explain or recapitulate in other words. 1913 Webster)
– Dịch bài hát: hành vi dịch nghĩa một bài hát từ một ngôn ngữ gốc sang một ngôn ngữ khác có quan tâm đến yếu tố nhịp điệu và số lượng âm để có thể hát được theo giai điệu gốc.
– Bài hát dịch: bài hát được dịch nghĩa và hát được khớp với giai điệu của bài hát gốc. Tên của bài hát có thể được đặt theo nghĩa của nó ở ngôn ngữ gốc và có chú thích tên của người hay nhóm người dịch.
– Người dịch bài hát: là dịch giả hoặc làm công việc tương tự dịch giả trong lĩnh vực âm nhạc chuyên làm công việc dịch bài hát. Người dịch bài hát không nhất thiết phải là dịch giả, có thể là nhạc sĩ, ca sĩ hoặc đơn giản là người yêu thích công việc dịch bài hát.
– Lời mới: là một phiên bản ngôn ngữ cụ thể mà trong đó nội dung có thể hoàn toàn không liên quan gì đến văn bản gốc.
– Bài hát lời mới: là bài hát được viết lời mới để hát dựa trên nhạc nền của bài hát ở một ngôn ngữ mà lời mới đó khi đối chiếu với lời gốc có thể khác biệt một phần hoặc hoàn toàn về nghĩa.
– Người viết lời mới: là người sáng tác một lời mới cho một văn bản cụ thể. Người viết lời mới có thể là bất kì ai, bao gồm cả người dịch bài hát.
– Bài hát đa ngôn ngữ (multilingual song): là một bài hát mà ngay từ quá trình sáng tác đã có định hướng viết lời ở nhiều ngôn ngữ khác nhau theo tiêu chuẩn của một bài hát dịch.
- Người soạn lời (lyricist): là người sáng tác nội dung phần lời của bài hát không phân biệt là lời đầu tiên hay lời mới.
- Người soạn nhạc (composer): là người sáng tác phần giai điệu của bài hát không phân biệt là cá nhân hay tập thể (trong trường hợp dân ca).
Nemophile 