Tuy có giai điệu vui tươi, rộn ràng và ấm áp nhưng ẩn ý từng câu chữ đằng sau đều phảng phất nỗi buồn. Agnetha đã mở đầu bài hát bằng sự buồn bã: “Rượu đã cạn, pháo hoa đã tắt. Nơi đây chỉ có hai ta. Em thấy lạc lõng và buồn bã. Tiệc đã tàn, bình minh ảm đạm, không giống như hôm qua nữa”. Nỗi buồn dường như len lỏi vào từng câu chữ. Con người bất lực trước dòng chảy thời gian. Đến phần điệp khúc, không khí tươi vui hơn, thể hiện hy vọng về tương lai hạnh phúc bên những người bạn. Không chỉ là nỗi buồn về sự chia lìa của nhóm, “Happy New Year” còn phản ánh thập kỷ đầy biến động của thế giới. Bài hát xuất hiện trong bối cảnh thế giới vừa kết thúc thập niên 70 với hàng loạt khủng hoảng như chiến tranh, cuộc chạy đua vũ trang giữa Mỹ và Liên Xô cũ, xung đột ở Trung Đông, thế lực Polpot diệt chủng, khủng hoảng kinh tế…
Nomore champagne And the fireworks are through Here we are, me and you Feeling lost and feeling blue It’s the end of the party And the morning seems so grey So unlike yesterday Now’s the time for us to say
ĐIỆP KHÚC Happy new year Happy new year May we all have a vision now and then Of a world where every neighbour is a friend Happy new year Happy new year May we all have our hopes, our will to try If we don’t we might as well lay down and die You and I
Sometimes I see How the brave new world arrives And I see how it thrives In the ashes of our lives Oh yes, man is a fool And he thinks he’ll be okay Dragging on, feet of clay Never knowing he’s astray Keeps on going anyway…
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
Seems to me now That the dreams we had before Are all dead, nothing more Than confetti on the floor It’s the end of a decade In another ten years time Who can say what we’ll find What lies waiting down the line In the end of eighty-nine
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
Bản chuyển nghĩa nguyên gốc của Thiện Duyên:
Tan hết men nồng Rồi qua nhanh đêm vui pháo hoa Đây chúng ta, tôi với ai Thấy mênh mông với bao đau thương Tiệc rồi tan đến khi sau cùng Rồi bình minh sao như xám tro Không giống như đêm tối qua Phút giây ta cất lên câu ca
ĐIỆP KHÚC Ngày lành rồi sẽ tới Ngày lành rồi qua đi Cầu nguyện cho chúng ta chung giấc mơ nay mai Thế gian nơi mỗi lân bang luôn tình thân hữu này Ngày lành rồi sẽ tới Ngày lành rồi qua đi Cầu nguyện cho ước mong ta chí ta không tan Nếu như không chúng ta mai sau lìa xa thế giới Chính hai ta
Đôi lúc ta mơ Một trường can tân sinh thế gian Ta muốn mơ nơi chói chang Đống tro than tắt khói quanh ta Thật luôn, nhân tính mơ màng Rồi cuồng si lòng mong sướng vui Lê bước chân ôi lắm lem Bất phân minh tương lai mông lung Bước chân tiến lên quá xa xăm
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
Ta thấy bây giờ Mộng ngày xưa lòng ta ước mơ Tiêu biến xong, không thấy chi Giống như hoa giấy rớt trên sân Một thập niên đã qua xong rồi Một thập niên vị lai tiếp theo Ai biết đâu ta thấy chi Thứ chưa biết đâu đây xung quanh Cuối năm tám mươi chín trôi nhanh
Bài hát do nhạc sĩ Ewan MacColl (tạm dịch: Chiến-Thủ-Nhi Cao-Quý-Sinh 戰首兒 高貴生) người gốc Đại Bạch (Scotland) sáng tác theo phong cách kể chuyện ngôi thứ ba sử dụng thể điệu dân ca cổ Saxon để bày tỏ tình cảm của một người dân Hợp-Chúng Vương-Quốc (United Kingdom) dành cho chủ tịch Hồ Chí Minh sau sự kiện Chiến thắng Điện Biên Phủ (07/05/1954).
Nội dung bài hát thông qua cấu trúc giai điệu vòng lặp như kiểu dân ca lời mới kể về các giai đoạn khác nhau trong cuộc đời cách mạng của nhân vật Hồ Chí Minh cũng thể hiện quy luật phát triển của tư tưởng hòa bình Hồ Chí Minh trong lịch sử Việt Nam và thế giới theo góc nhìn quốc tế, đặc biệt khi thể hiện nguyên nghĩa bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Ca từ không hề nhắc tên nước Việt Nam phản ánh nhận thức đương thời của thế giới về tình hình Đông-Dương đang còn trong cuộc kháng chiến giành độc lập và quyền tự quyết dân tộc trước các đế quốc thực dân.
Trong đêm khai mạc Đại hội liên hoan quốc tế ca hát phản kháng chiến tranh tại La Habana, Cuba năm 1967, Ewan MacColl đã biểu diễn bài hát này cùng nữ nghệ sĩ Peggy Seeger (tạm chuyển nghĩa: Hải-Mâu Châu-Nhi 海矛珠兒), em gái của nhạc sĩ Pete Seeger (Hải-Mâu Thạch 海矛石), người bạn đời của ông và đã nhận được hàng tràng vỗ tay đề nghị biểu diễn lại.
Khi Đại hội liên hoan quốc tế ca hát phản kháng (1967) kết thúc, vợ chồng Ewan Maccoll đã trao tặng bản nhạc “Bài ca Hồ Chí Minh” cho đoàn Việt Nam và ngoài bìa có ghi mấy câu thơ:
Trên đời có những vật không thể thay đổi
Có những con chim không khuất phục bao giờ
Có những tên người sống mãi với thời gian
Hồ Chí Minh.
Năm 1969, nhạc sĩ Phạm Tuyên viết tặng Pete Seeger bài hát “Gảy đàn lên hỡi người bạn Mỹ” sau khi biết sự kiện ca-nhạc sĩ nhạc dân gian Pete Seeger đã dẫn đầu đoàn biểu tình chống chiến tranh cuối năm 1969 tại Washington với cây lục huyền cầm hát vang bài “Ballad of Hồ Chí Minh”.
LỜI 1
Far away across the ocean,
Far beyond the sea’s eastern rim,
Lives a man who is father of the Indo-Chinese people,
And his name it is Ho Chi Minh.
ĐIỆP KHÚC
Ho, Ho, Ho Chi Minh…!
Ho, Ho, Ho Chi Minh…!
LỜI 2
From VietBac to the SaiGon Delta
From the mountains and plains below
Young and old workers, peasants and the toiling tenant farmers
Fight for freedom with Uncle Ho.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 3
Ho Chi Minh was a deep sea sailor
He served his time out on the seven seas
Work and hardship were part of his early education,
Exploitation: his ABC.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 4
Ho Chi Minh came home from sailing
And he looked out on his native land
Saw the want and the hunger of the Indo-Chinese people
Foreign soldiers on every hand.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 5
Ho Chi Minh went to the mountains
And he trained a determined band
Heroes all, sworn to liberate the Indo-Chinese people
Drive invaders from the land.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 6
Fourteen men became a hundred
A hundred thousand and Ho Chi Minh
Forged and tempered the army of the Indo-Chinese people
Freedom’s Army of Viet Minh.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 7
Every soldier is a farmer
Comes the evening and he grabs his hoe
Comes the morning he swings his rifle on his shoulder
This the army of Uncle Ho.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 8
From the mountains and the jungles
From the ricelands and the Plain of Reeds
March the men and the women of the Indo-Chinese Army
Planting freedom with victory seeds.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 9
From VietBac to the SaiGon Delta
Marched the armies of Viet Minh
And the wind stirs the banners of the Indo-Chinese people
Peace and freedom and Ho Chi Minh.
LỜI 1
Miền biển đông xa tắp nơi chân trời
Người dân ở đó lầm than đói nghèo
Từ đau thương người đi khắp năm châu lòng tin mặt trời chân lý sáng soi rọi chiếu tới dân mình
Hồ Hô Hô Chi Minh,
Hồ Hô Hô Chi Minh
LỜI 3
Vượt trùng sóng người đi khắp phương trời
Luyện tôi ý chí lòng nuôi căm hờn
Hồ Chí Minh ngày đêm xót thương dân tộc nô lệ vì đế quốc dã man giày xéo đất nước mình,
giày xéo Đông Dương này,
tàn sát bao con người
LỜI 2
Rừng rực cháy lửa cách mạng lan tràn
Từ rừng Việt Bắc vào đến Tháp Mười
Hồ Chí Minh niềm tin đấu tranh cho tự do điệp trùng đội ngũ lớn lên, ngày thêm mỗi trưởng thành,
một ý chí kết đoàn
bằng chiến công diệt thù
LỜI MỚI (không có trong lời gốc)
Lòng thành kính, toàn dân gọi Cha già
Vì người đã sống để cho muôn người
Hồ Chí Minh mùa xuân chứa chan bao niềm tin, Người từ chân lý sinh ra vì thế giới hòa bình,
người hiến dâng đời mình,
vì thế giới hòa bình.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
Hồ Hô…. Hồ Chi Minh
Bản dịch phóng tác & chuyển nghĩa các ngôn ngữ khác:
Bản chuyển nghĩa nguyên gốc (khớp nhạc và hát được) của Thiện-Duyên:
LỜI 1
Vượt biển lớn từ nơi tít xa lên đường
Vượt muôn con sóng miền đông khôn lường
Người khai sinh tự do khắp Đông-Dương quê hương xóm làng thân thương
Nhớ gọi tên Hồ-Chí-Minh phi thường
ĐIỆP KHÚC
Hồ-Chí-Minh tên người!
Hồ-Chí-Minh tên người!
LỜI 2
Từ Việt-Bắc Tây-Giang tiến theo cung đường
Từ cao nguyên tới bình nguyên can trường
Đoàn cao niên cùng thanh thiếu niên công nhân nông dân tá điền đau thương
Hướng tự do cùng Hồ-Chí-Minh phi thường
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 3
Đời tàu biển Hồ-Chí-Minh đương xuân ngời
Từng chu du khắp đại dương chân trời
Đời gian nan cần lao bước theo lương sư thiên lí đường ra khơi
Ở mọi nơi đều thấy bất công sự đời
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 4
Vượt biển lớn Hồ-Chí-Minh băng sương mờ
Về quê hương thấy lòng ai mong chờ
Người Đông-Dương tự do khát khao bao đau thương kiếm tìm trong mơ
Bởi ngoại xâm tràn lan khắp cõi bờ
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 5
Về miền núi Hồ-Chí-Minh xây ngôi trường
Luyện quân trung dũng rèn dân ngoan cường
Đoàn tinh anh thề cương quyết bao phen xông pha giải phóng người Đông-Dương
Đuổi ngoại xâm dựng xây đất nước phi thường
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 6
Từ mười bốn rồi trăm chiến binh chung sa tràng
Đoàn quân trung dũng giờ lên trăm ngàn
Người Đông-Dương hợp tung đấu tranh hiên ngang (mang) gang thép rèn quân trang
Hướng tự do Việt-Minh bước lên đàng
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 7
Từng người lính nhà nông biết vun trồng
Màn đêm buông xuống làm xanh nương đồng
Bình minh lên nặng vai súng kiên trung (cho) non sông vững bền xanh trong
Bác-Hồ ươm đoàn quân tuổi tươi hồng
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 8
Từ miền núi rừng sâu chốn nơi nào
Từ đồng thơm hương lúa đầm sâu kênh đào
Người Đông-Dương đoàn nam nữ dân quân hân hoan diễu hành bên nhau
Thái hòa ươm mầm chiến thắng tự hào
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 9
Từ Việt-Bắc Tây-Giang tiến theo cung đường
Việt-Minh chen bước hành quân kiên cường
Người Đông-Dương nhìn trong gió heo may tung bay quốc kỳ thân thương
Thái hòa bên Hồ-Chí-Minh phi thường
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
Người tên Hồ-Chí-Minh!
* Đoạn đầu lời 2 và lời 9 có chỉnh sửa theo góp ý của dịch giả Nguyễn Hoàng nhằm bảo tồn tên gọi phiên âm “Saigon” đã quen thuộc cũng như điều chỉnh lại ngữ nghĩa theo từ nguyên cho chính xác.
* “Saigon” từ 1885 đến nay là cái tên phiên âm vô nghĩa do chính quyền thực dân Pháp đô hộ áp đặt người bản xứ phải gọi khác đi tên chính gốc “Gia Định” đã có từ trước đó hàng trăm năm.
Tp.HCM ngày nay hay Gia Định Thành trước kia có 3 thành phố hiện đại tách biệt nhau hoàn toàn và “Saigon” (phiên âm gián tiếp của “Tây-Cống” với nghĩa là “Tây Giang”) là thành phố Chợ Lớn (bao gồm quận 5, quận 6 và quận 11 hiện nay) trước khi người Pháp dùng tên đó để gọi khu vực Bến Nghé (bao gồm quận 1 và quận 3 hiện nay).
Tên thủ đô chính thức của Việt-Nam Nam-phương Cộng-hòa (Republic of South Vietnam) vẫn là “Saigon – Gia Định” cho đến khi chính thức đổi thành “Hồ Chí Minh” với tư cách thành phố đặc biệt trực thuộc trung ương vào năm 1976.
Tác giả Phương An, trong bài “Cần hát lại một lời hát cũ” trên báo Lao Động, cho rằng dù ban đầu ra đời vào ngày 03/02/1930 với cương lĩnh mang tính cực đoan bằng khẩu hiệu: “Trí – Phú – Địa – Hào, đào tận gốc, trốc tận rễ”, nhưng sự thật, để làm nên Cách mạng tháng 8, đoàn kết dân tộc mới là nguồn sức mạnh lớn lao. Và để chỉnh lại sự cực đoan trên, trong Đại hội Đảng lần thứ hai 03/03/1951, Bác Hồ đã đề cao “Công nông liên minh cùng trí thức kết liên” là tiền đề của đoạn ca từ rất đẹp: “Ngàn triệu dân siết tay nhau đứng quanh Đảng Lao động Việt Nam/ Khối kết đoàn công nông và trí thức”.
Suốt một phần tư thế kỉ từ lúc ra đời cho đến khi hiệp thương chính trị thống nhất hai miền Việt Nam, bài hát không có thay đổi gì. Đến khi danh xưng “Đảng Lao động Việt Nam” (sau khi sáp nhập cùng 2 tổ chức đảng tham chính khác là Đảng Dân-Chủ và Đảng Xã-Hội) trở thành “Đảng Cộng sản Việt Nam” thì đoạn ca từ “Đảng Lao động Việt Nam” cũng đổi thành “Đảng Cộng sản Việt Nam” cho tương ứng với thực tế (dù nó vi phạm nguyên tắc tôn trọng văn bản gốc nhưng vẫn có thể chấp nhận). Nhưng điều đáng nói là câu “Khối kết đoàn công nông và trí thức” thì không hiểu sao lại có ai đó (không phải tác giả) sửa thành “Khối kết đoàn công nông bền vững”. Với cách sửa này, trí thức “lại biến mất” trong bài “Đảng ca”, và nó phản ánh sai lệch nhận thức của Đảng Lao động Việt Nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam) về vai trò của tầng lớp trí thức trong khối Đại đoàn kết dân tộc (như đã dẫn theo chính cương Đảng Lao động Việt Nam).
Sau bao nhiêu năm xây dựng và trưởng thành, để công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng phát thanh và truyền hình bắt kịp tư duy chính trị chính thống của hệ thống lí luận Đảng Cộng sản Việt Nam, thì tác giả Phương An cho rằng dùng lại lời hát cũ “Khối kết đoàn công nông và trí thức” (thay vì sai lệch như hiện nay là “Khối kết đoàn công nông bền vững”) là việc hết sức cần thiết để vừa lấy lại được nguyên bản cũ, vừa phù hợp với tình hình hiện nay.
Bản chuyển nghĩa của Thiện Duyên bám sát nguyên tắc bảo tồn nghĩa gốc theo tinh thần tác giả bản địa và lựa chọn ca từ có thanh điệu phù hợp để hát.
Vừng trời đông ánh hồng tươi sáng bừng lên Đàn bồ câu trắng bay về trong nắng mới Ngàn triệu dân xiết tay nhau đứng quanh Đảng Lao động Việt Nam khối kết đoàn công nông và trí thức
Đời cần lao thắm tình yêu chói niềm tin Vì ngày mai ấm no tự do hạnh phúc Nào cầm tay sát vai nhau súng búa liềm trên đường tranh đấu tới hòa bình nhà máy búa rền lúa vàng ngập đồng.
Đảng Lao động Việt Nam vì nhân dân tiền phong đấu tranh
English songlation suggested by Nemo:
Rising dawn beautified horizon White pigeons flied back home in new sun Million hands unite for Worker’s Party of Vietnam together labor and wisdom
Labor life of passion and belief Tomorrow for freedom and happiness Hands in hands together for independence struggle, peace and hope, factories and yellow ricefields
Bài hát chủ đề của bộ phim cùng tên mô tả lại cuộc chiến giữa Liên quân 8 nước (Bát quốc Liên minh) và nghĩa quân Nghĩa Hòa Đoàn năm 1900 bắt nguồn từ việc phong trào Nghĩa Hòa Đoàn bắt và giết những người theo Tin Lành và Thiên Chúa tại Trung Quốc. Phong trào còn bắt giết các sứ quán nước ngoài ở Bắc Kinh. Khiến họ phải lui vào cố thủ trong sứ quán ngoại giao. Phong trào chỉ được dập tắt khi Liên quân gửi 20 vạn quân tiến vào thành Bắc Kinh thảm sát nghĩa quân giải cứu sứ giả nước ngoài và những người theo đạo.
Bản chuyển nghĩa của Thiện Duyên theo nguyên tắc bảo tồn nghĩa gốc theo tinh thần tác giả bản địa và lựa chọn ca từ có thanh điệu phù hợp để hát.
Lời gốc tiếng Đức:
Im Jahre 1900, da rief der Trommelklang, Die Welt nach Peking 55 Tage lang.
Die Flammen loderten zum Himmel, Der Tod zog fordernd seinen Gang.
Er zog durch durch Peking 55 Tage lang!
Der Aufstand dunkler Mächte, Den der Hass geboren hat,
Zog im Feuerschein der Nächte, Durch die große leere Stadt.
ĐIỆP KHÚC
Und es ward der Trommel Dröhnen,
Und es ward der Hörner Klang,
Zum Lied von Peking 55 Tage lang.
Es waren 11 Nationen, die fest und ohne Rang, Zusammenstanden 55 Tage lang.
Im Wind da wehten ihre Fahnen, Ohne falschen Stolz und Überschwang,
Ihr Stolz ließ trotzen, 55 Tage lang!
Und so wie sie das Schicksal, In Gefahr und Not verband,
Widerstanden sie im Feinde, Jeder für sein Vaterland.
Und sie kämpften und sie trotzen, Einer großen Übermacht,
Und sie kämpften und siegten Und gewannen diese Schlacht.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
Bản dịch nghĩa tham khảo:
The year was 1900 when the drums called, The world to Beijing for 55 days.
Flames were blazing to the sky, Claiming (lives) Death went his way.
He roamed through Beijing for 55 days!
The uprising of dark forces which hatred had born
Was roaming in the firelight of the nights through the great empty city.
ĐIỆP KHÚC
And it was the roaring of the drum
And it was the sounding of the horns
That became the song of Beijing for 55 days.
There were 11 nations that, firm and without rank, stood together for 55 days.
Their flags were waving in the wind without false pride and exuberance,
Their pride outbraved for 55 days!
And as fate, bound them together in danger and distress,
They resisted the enemy, each one for his fatherland.
And they fought and they defied a vastly superior force
And they fought and prevailed and had won this battle.
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
Bản dịch phóng tác tiếng Anh:
The year was Nineteen-Hundred,
T’is worth remembering,
The men who lived through,
Fifty-Five days at peking
T’was called the Boxer Insurrection,
A bloody, Orientel war,
Against all nations,
Of the Diplomatic Corps
The flags of France and Britain
How they fluttered in the breeze,
The Italian and the Russian
And the flag of the Japanese
Then came the sound of bugles,
The rolling drums of fury
And the streets of Peking
Were as empty as a tomb
The empress of all of China
Gave the signal to begin,
Let the foreign devils
Be driven from Peking
They stormed the French Legation,
They attacked with shot and shell,
And they came in blood red blouses
Screaming “shashou” as they fell
The drums have long been muffled
The bugles cease to ring
But through the ages
You can hear them echoing
Fifty days at Peking
Tạm dịch nghĩa:
Đó là vào năm 1900
Đã lưu danh vào sử sách
Những quý ông đã sống sót qua
55 ngày ở Bắc Kinh
Đó là cuộc nổi dậy của Nghĩa Hòa Đoàn
Máu đào nhuộm đỏ cuộc chiến ở phương đông
Đối đầu với liên quân các nước
Của ngoại giao đoàn
Cờ của Pháp và Anh
Kiêu hãnh phấp phới bay trong gió
Của Ý và của Nga
Và cờ của Nhật
Rồi đến tiếng kèn
Tiếng trống rền vang giận dữ
Và những con đường ở Bắc Kinh
Điêu tàn nhưng một lăng mộ
Hoàng hậu của toàn cõi Trung Hoa
Đã ra chỉ dụ bắt đầu
Làm cho bọn quỷ ma ngoại quốc
Cuốn khỏi Bắc Kinh
Chúng xông thẳng vào hàng ngũ quân Pháp
Chúng tấn công bằng súng và khiên
Và chúng mặc những chiếc áo đỏ như màu máu
Hô lớn “sát thù” khi chúng ngã xuống
Tiếng trống đã ngừng từ lâu
Tiếng kèn cũng ngừng kêu
Nhưng qua bao năm tháng
Ta vẫn nghe thấy tiếng vọng của chúng
Bản chuyển nghĩa nguyên gốc (khớp nhạc và hát được) của Thiện-Duyên:
Lịch xưa còn ghi Canh Tí niên, hiệu thanh kèn la rền vang, gọi bốn phương công thành, nội ô Bắc Kinh năm (mươi) lăm ngày đêm
Trời cao bừng lên lửa binh điêu tàn, hồn thân lìa tan trong khắp nhân gian, đoàn lữ quân lên đàng, nội ô Bắc Kinh năm (mươi) lăm ngày đêm
Phục Minh diệt Thanh Hồng thiên quân, từ thù sâu ngoại bang Hồng Mao, người từ đâu tràn lan tìm gian nan, thành hoang vắng trong đêm hỏa châu tan
ĐIỆP KHÚC
Hiệu thanh ầm vang gầm rung trời, kèn la rền xa cần chi lời
Thành khúc ca bi hùng, nội ô Bắc Kinh năm (mươi) lăm ngày đêm
Đoàn quân Hồng Mao đầy kiêu hùng, mười một nước đồng tâm hợp tung, cùng sát vai chung chiến hào, vượt giông bão năm (mươi) lăm ngày đêm
Này quân kì bay trong gió nghiêm trang, đàng kia một thiên binh sĩ ngang tàng, cùng sát vai chung chiến hào, vượt giông bão năm (mươi) lăm ngày đêm
Từ trong hiểm nguy và chông chênh, định mệnh quây quần thư hùng chung tên,
Phục Minh diệt Thanh Hồng thiên quân, thân quốc gia quê hương tranh phân
Rồi liên quân hợp tung cùng tranh phân, từ Hồng thiên quân ưu việt hơn,
Rồi thời thế liên quân tăng cao dần, lần sau cuối vinh quang thành công
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
English songlation suggested by Nemo:
The year was 1900 when the drums had recalled the world come to fight fifty-five days in Beijing.
Flames were blazing to the sky, Claiming (lives) Death went his way. He roamed through within fifty-five days in Beijing.
The uprising of dark forces, which hatred had given birth, was roaming in the firelight of the nights through the great empty city.
ĐIỆP KHÚC
And it was the roaring of the drum, And it was the sounding of the horns
That became the song of fifty-five days in Beijing.
There were 11 nations that, firm and without rank, stood together for the last fifty-five days.
Their flags were waving in the wind without false pride and exuberance,
Their pride outbraved for the last fifty-five days!
And as fate, bound them together in danger and distress,
They resisted the enemy, each one for his fatherland.
And they fought and they defied a vastly superior force
And they fought and prevailed and had won this battle.
Bài hát do Alain Bublil viết lời trên nền nhạc của Claude-Michel Schönberg sử dụng trong vở nhạc kịch “Những kẻ khốn nạn” (Les Misérables) theo tác phẩm cùng tên của kịch tác gia Victor Hugo khắc họa cuộc nổi dậy của những người cộng hòa Paris (tạm dịch: Chiến-Tướng / Phủ-Nhân) trong cuộc “Cách Mạng Tháng Sáu 1832” bùng phát từ đám tang của tướng Jean Maximilien Lamarque, một thành viên có tư tưởng cộng hòa trong nghị viện quân chủ lập hiến và chết vì dịch bệnh tả đang hoành hành.
Bài hát đã có ít nhất 17 phiên bản phóng tác khác nhau khắp thế giới qua hình thức làm lại trọn vẹn vở nhạc kịch.
Bản chuyển nghĩa của Thiện Duyên theo nguyên tắc bảo tồn nghĩa gốc theo tinh thần tác giả bản địa và lựa chọn ca từ có thanh điệu phù hợp để hát.
Lời gốc của Claude-Michel Schönberg:
ĐIỆP KHÚC
A la volonté du peuple et à la santé du progrès
Remplis ton cœur d’un vin rebelle et à demain, ami fidèle
Nous voulons faire la lumière malgré le masque de la nuit
Pour illuminer notre terre et changer la vie
LỜI 1
Il faut gagner à la guerre notre sillon à labourer
Déblayer la misère pour les blonds épis de la paix
Qui danseront de joie au grand vent de la liberté
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 2
A la volonté du peuple, je fais don de ma volonté
S’il faut mourir pour elle, moi je veux être le premier
Le premier nom gravé au marbre du monument d’espoir
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
Bản dịch nghĩa tham khảo:
ĐIỆP KHÚC
In peoples’ will and to the health of progress
Fill your heart of a rebel wine and see you tomorrow, faithful friend
We want to make light despite the mask of the night
To illuminate our land and change lives
LỜI 1
You must win the war (for) our furrow to plow
Clear the misery for the fair spikes of peace
Which will dance with joy, the great wind of freedom
LỜI 2
For the will of the people, I am donating my will
If we die for it, I want to be the first
The first name engraved in the marble of the monument of hope
Bản dịch nghĩa kèm chú thích tham khảo của Hoàng Thảo-Anh:
ĐIỆP KHÚC
Vì chí nguyện nhân dân và vì sự thành công của cách mạng (ẩn dụ: progrès)/(hoặc) Vì chí nguyện nhân dân và vì sự tiến bộ không ngừng
Đong đầy trong tâm chén rượu nhiệt thành, hỡi người bạn trung trinh/ Hãy để rượu nóng cách mạng (rebelle: nổi loạn – trong bối cảnh nổi loạn để làm cách mạng – ẩn dụ) đong đầy trái tim, hỡi bằng hữu kiên trung
Dẫu màn đêm bao phủ, chúng ta vẫn muốn thắp lên “ánh sáng” (ẩn dụ: ánh sáng cách mạng – phong trào “ánh sáng”)
Để khai sáng (ẩn dụ – động từ) quê hương và thay đổi cuộc đời
LỜI 1
Phải thắng chiến cuộc này, mới có thể tiếp tục giương luống cày (mâu thuẫn xã hội thời này không phải là về vấn đề đất đai nông dân-địa chủ, mất đất ruộng… mà do thuế má quá cao làm mất khả năng sản xuất – tầng lớp nông nô phải nuôi quý tộc và tăng lữ, đóng thuế = lúa mì,… nên không thể dịch là giành luống cày được)
Xóa tan khổ đau để hòa bình về trên các cánh đồng vàng ươm lượn sóng (bên Pháp thời này trồng lúa mì là chính – blonds épis: ẩn dụ cánh đồng lúa mì/bông lúa mì)
Phấp phới vui mừng trong ngọn gió vĩ ngạn của tự do
LỜI 2
Tôi xin hiến dâng lý tưởng của mình vì chí nguyện nhân dân,
Dẫu vì thế mà phải hy sinh, Tôi cũng xin là người đầu tiên
Được khắc tên trên bia đá hoa cương của tượng đài hi vọng
Điệp khúc
Do you hear the people sing, singing a song of angry men?
Is the music of a people who will not be slaves again!
When the beating of your heart Echoes the beating of the drums,
There is a life about to start When tomorrow comes!
Đoạn 1:
Will you join in our crusade? Who will be strong and stand with me?
Beyond the barricade Is there a world you long to see?
Then join in the fight That will give you the right to be free!
Lặp lại Điệp khúc
Đoạn 2:
Will you give all you can give So that our banner may advance?
Some will fall and some will live: Will you stand up and take your chance?
The blood of the martyrs Will water the meadows of France!
Lặp lại Điệp khúc
Điệp khúc
Nghe chăng lời nhân dân đang hát, Khúc-ca-đau-thương tràn lan oán hận
Đấy-là-nhạc-lòng người-dân quyết-không để -kiếp nô-lệ buộc-thân
Khi mỗi một nhịp trong tim ta, Vang-lên-theo-nhịp của-tiếng trống-rền
Có-một-cuộc-đời sẽ-được tái-sinh khi-bình-minh lại-lên
Nào liệu ai cùng tôi kiên dũng Đứng-lên sánh-vai trong cuộc-tranh-đấu?
Bên-kia của-những chiến-luỹ Có-chăng-một-thế-giới bạn từng mơ thấy?
Vậy-hãy-vào-cuộc-tranh Cùng-giành-lấy quyền-lợi-có tự-do-ấy!
Lặp lại Điệp khúc
Nào người ai hy sinh dâng hiến, Để cho lá-cờ-này được tiến
Người-sẽ-sống và người-sẽ-chết, Có-ai đứng-lên can-trường-một-phen
Và-máu-người-liệt-sĩ Sẽ-tưới-xanh những-cánh-đồng nước France
Lặp lại Điệp khúc
DO YOU HEAR THE PEOPLE SING (lời 2)
Do you hear the people sing, lost in the valley of the night?
It is the music of a people who are climbing to the light!
For the wretched of the earth, there is a flame that never dies:
Even the darkest night will end and the sun will rise!
We will live again in freedom in the garden of the Lord.
We will walk behind the plough-share, we will put away the sword.
The chain will be broken and all men will have their reward!
Will you join in our crusade? Who will be strong and stand with me?
Somewhere beyond the barricade, is there a world you long to see?
Do you hear the people sing? Say, do you hear the distant drums?
It is the future that we bring when tomorrow comes!
Nghe chăng lời nhân dân đang hát, Lang thang trong cõi đời đen đêm trường
Đấy- là-lời-người vẫn-cố gắng-mong tìm-được vầng-dương
Hỡi những người khổ đau muôn lối, Có-một-ngọn-lửa vẫn-luôn bên-người
Tối-tăm-này-rồi cũng-sẽ chóng-qua ngày-mai-sẽ rạng-ngời!
Rồi mọi người ngày sau sẽ sống Sẽ-sống-lại trong-ngôi-vườn nước Chúa
Bạn và tôi sẽ cùng vun tưới Sẽ-gác-hết những hận-thù hờn-sôi
Xiềng-xích sẽ-giật-đứt người-người-sẽ đều-lãnh-trọn-ơn-phúc.
Hỡi ai người chung vai sát cánh Đứng lên tuyên xưng cùng niềm tin này?
Bên-kia-lũy-hào còn ai vững tin vào-thế giới-một ngày-mai?
Nghe chăng lời nhân dân đang hát? Nghe chăng âm thanh của tiếng trống rền?
Đó là một ngày mai tươi sáng hơn Cùng ta tiến dần lên!
Bình minh sẽ đến!
Bản chuyển nghĩa nguyên gốc (khớp nhạc và hát được) của Thiện-Duyên: (có hỗ trợ về chuyên môn ngôn ngữ và lịch sử của Hoàng Thảo-Anh)
ĐIỆP KHÚC
Thấu tâm dân nguyện đang than oán, tiến lên theo mùa xuân cách mạng
Hết đêm nay cạn bầu quỳnh tương uống say mai sáng xông trận bạn trung kiên hỡi
Bước can trường màn đêm u tối, chúng ta mang theo hào quang khác thường
Thắp lên hi vọng đường khai sáng quê hương và bao sinh linh
LỜI 1
Đường cày ta chờ mong chiến công đánh tan thuế tô trong cuộc tranh đấu
Tiêu biến muộn phiền đau khổ hát vang trên ngàn bông lúa ươm vàng lượn sóng
Được sống tựa mong ước cùng vũ khúc mừng tự do hòa trong gió
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 2
Vì lòng dân nguyện đang oán than, đồng tâm hiến dâng ước mơ miên trường năm tháng
Liệt sĩ vong trận bi tráng, sa tràng đó tiên phong đoàn tôi mang
Được khắc tên vào đá ghi điều ước cho ngày mới tươi đẹp hơn
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
English songlation suggested by Nemo:
ĐIỆP KHÚC
For the will of the people, and for health of the progress
Fill your heart of a rebel wine and see you tomorrow, faithful friend
We want to make a new light despite the mask of the night
To illuminate all over our land and change the lives
LỜI 1
You must win this game of law for our furrow to plow
Clear all the misery for the wheat fields of only spikes of peace
Which will dance with joy, altogether with wind of freedom
LẶP LẠI ĐIỆP KHÚC
LỜI 2
For the will of the people, I am donating my free will
Should we all sacrifice (die for good), I want to be the first
The first name engraved in the marble of the monument of hope
Nemophile 
Bạn phải đăng nhập để bình luận.