Mật ngọt càng tổ chết ruồi – Sweet honey kills the flies


Bài ca dao nguyên gốc bổ sung thêm hai ý kiến thành một bài gần hoàn chỉnh.

Bản chuyển nghĩa nguyên gốc (khớp nhạc và hát được) của Thiện Duyên thực hiện theo nguyên tắc chính niệm ca từ. Hoàn thành ngày 11/08/2018 và chỉnh sửa lần cuối ngày 12/05/2021.

Selected folk singings from Vietnam:

Mật ngọt càng tổ chết ruồi,
Những nơi cay đắng là nơi thực thà.
Lành đồn xa, dữ đồn xa,
Tiếng lành, tiếng dữ đồn ba ngày đường

Litterally translated by Nemo:

Sweet honey kills the flies,
Bittersome tastes do not tell lies
Good or bad will be cried
As far as it can be throughout days and nights.

11/08/2015

Mourning over the passing of Lee Kwan Yew – Thương tiếc ông Lý Quang Diệu


Bản chuyển nghĩa nguyên gốc (khớp nhạc và hát được) của Thiện Duyên thực hiện theo nguyên tắc chính niệm ca từ. Hoàn thành ngày 10/07/2018 và chỉnh sửa lần cuối ngày 12/05/2021.

Vietnamese poem on passing away of founding PM Lee Kwan Yew of Singapore. Composed by Dr. Hãn Nguyên Nguyễn Nhã, Head of Viet Cuisine for the World, on hearing the passing away of founding PM of Singapore. This poem can be sung to a Vietnamese unique folk tune named “hát nói” or can be sung in any folk tune that is popular within Vietnam and ASEAN.

Original text:

Được tin Ông Lý Quang Diệu qua đời, tôi xin sáng tác bài hát nói thương tiếc ông. Xin chia bưồn cùng với Thủ Tướng và Nhân dân Singapore. Kính chúc Singapore tiếp tục phát triển , là tấm gương sáng cho các nước ASEAN noi theo.

Việt Nam hồi 8 giờ ngày 23 tháng 3 năm 2015

THƯƠNG TIẾC ÔNG LÝ QUANG DIỆU

• Hãn Nguyên Nguyễn Nhã, Tiến sĩ sử học (Trưởng Đề Án bếp Việt – Bếp của Thế giới, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Ẩm thực Việt Nam)

Ông ra đi để lại bao niềm thương tiếc!
Tổ tiên Ông đến Cù lao Phố* Đất Việt năm xưa
(* “ ở vùng Biên Hòa”, Xứ Đàng Trong bắt đầu từ năm 1679)
Tạo nên duyên Hoa Việt đằm thắm có thừa
Chính vì thế Ông không quên tình xưa nghĩa cũ

Người Việt khẩn hoang Chân Lạp cũ*
(* Thủy Chân Lạp thừa kế Phù Nam)
Minh Hương khai khẩn Đất Hoang Sơ
Dốc tâm dốc sức xây dựng thành cơ ngơi
Ta không nên bỏ mất thời cơ hùng mạnh

ASEAN đoàn kết mới mong hưng thịnh
Cộng Đồng ASEAN hùng mạnh một giấc mơ
Dân ASEAN hết sức mong chờ

  • Những chỗ có dấu ngoặc là người dịch chú thích để làm rõ nghĩa.
  • Hát nói là một điệu hát dựa trên thể thơ trụ cột của ca trù (tức hát ả đào hay hát cô đầu) có nhạc kèm theo và có một hình thức thơ riêng được gọi là thể thơ hát nói. Xét về mặt văn học, hát nói là một thể thơ cách luật. Bố cục một bài thơ hát nói đầy đủ (hát nói chính cách hay chính thể) gồm mười một câu chia làm ba khổ (hay ba trổ). Các khổ và các câu trong bài hát nói thường được gọi theo tiếng chuyên môn của nhà trò như sau :
    – Khổ đầu : bốn câu, gồm hai câu “lá đầu” và hai câu “xuyên thưa”.
    – Khổ giữa : bốn câu, gồm hai câu “thơ” (ngũ ngôn hoặc thất ngôn) và hai câu “xuyên sau”.
    – Khổ xếp : ba câu gọi là câu “dồn”, câu “xếp” và câu “keo”.
    Ngoài ba phần chính, mỗi bài hát nói thường có thêm phần “mưỡu” (do chữ mạo nghĩa là “làm trùm”, “phủ lên mình”) là những câu thơ lục bát đặt ở đầu bài (gọi là “mưỡu đầu”) hoặc cuối bài (gọi là “mưỡu hậu”) để nói lên ý nghĩa bao quát toàn bài. Nếu chỉ có hai câu lục bát thì gọi là “mưỡu đơn”, bốn câu thì gọi là “mưỡu kép”. Một bài hát nói biến cách (hay biến thể) thì số khổ giữa có thể tăng (gọi là “dôi khổ”) hoặc giảm (gọi là “thiếu khổ”). Về số tiếng trong câu vừa cố định vừa tự do. Phần cố định bắt buộc là hai câu thơ ở khổ giữa (nhất thiết phải là ngũ ngôn hay thất ngôn), các câu mưỡu (phải là thơ lục bát) và câu cuối (phải đúng sáu tiếng). Còn các câu khác chỉ có thể kéo dài hoặc rút ngắn nhưng phổ biến là bảy, tám tiếng. Việc gieo vần, ngắt nhịp trong thể cũng tương đối tự do. Sang thế kỷ XX, các nhà thơ hiện đại Việt Nam đã tiếp thu nhiều yếu tố của thể hát nói để sáng tạo ra thể thơ tám tiếng – một thể thơ rất thịnh hành trong phong trào Thơ mới. (theo TuDienWiki)

English literal translation by Nemo:

On hearing the passing away of the founding Prime Minister Lee Kwan Yew of Singapore, I composed a hát nói poem to remember you. Condolences to Prime Minister and People of Singapore. I honestly wish that Singapore continues to develop as a bright model for ASEAN member states to follow.

Việt Nam, 8:00AM March 23, 2015

MOURNING OVER THE PASSING OF LEE KWAN YEW

• Hãn Nguyên Nguyễn Nhã, PhD of History (Head of Viet Cuisine for the World, former Head of Vietnamese Gastronomic Research Institute)

Your passing away left millions of grieves!
Your ancestors once came to Cù lao Phố* Vietnamese territory in the past
(* “in the Biên Hòa region”, Cochinchina from 1679)
That created true Sino-Vietnamese friendship among new immigrants
Therefore you did not forget those old long days

Vietnamese exploited wild land from old Chenla*
(*Water Chenla inherits from Funan)
Along with Minh Hương people who fled home as refugees
Striving for building the great legacy
We should not miss the chance of powerful amity

ASEAN unity is the way to prosper
In one same dream towards ASEAN Community
ASEAN people’s been waiting for so long

  • Those words in parentheses are further explanation to clarify original meaning by translator.

Chào mừng học giả Jerome Alan Cohen – Welcome Jerome Alan Cohen the scholar


Jerome Alan Cohen, born in 1930, is a famous American scholar who has (educated) many famous students, including current Taiwanese President, who comes to participate the international conference: “Hoàng Sa & Trường Sa- Sự thật lịch sử” (literally translated: “Hoàng Sa/Paracels & Trường Sa/Spratlys – Historical Truth”) co-hosted by Đà Nẵng University & Phạm Văn Đồng University in Đà Nẵng city from 20th to 21st of June 2014.

On June 18, 2014 he paid a visit to historian Hãn Nguyên Nguyễn Nhã’s residence, got introduced to the “hát nói” (a traditional form of art, literally translated: “sing and speak”) song “Chào mừng Ông Bill Gates” (Welcome Mr. Bill Gates). Dr. Nguyễn Nhã made a promise to compose another “hát nói” song to welcome the scholar Jerome Alan Cohen and on June 19, 2014 Dr. Nguyễn Nhã composed this “hát nói” song and informed to Mr. and Mrs. Jerome Alan Cohen during the Gala dinner for scholars in Đà Nẵng.

Bản chuyển nghĩa nguyên gốc (khớp nhạc và hát được) của Thiện Duyên thực hiện theo nguyên tắc chính niệm ca từ. Hoàn thành lần đầu ngày 24/06/2014 và chỉnh lí lần cuối ngày 12/05/2021.

Lời gốc theo thể điệu “hát nói” của Hãn Nguyên Nguyễn Nhã, Tiến sĩ Sử học (Chủ nhiệm CLB Âm Nhạc Dân tộc Hương Sắc Ba Miền của Trung tâm Văn hóa Tp. Hồ Chí Minh)

Ông Jerome lại đến Việt Nam
Cám ơn ông đến, hân hoan đón chào
Việt Nam tôi rất tự hào
Có người bạn tốt biết bao là mừng!

Jerome Cohen người bạn tốt
Tuy bạn có nhiều dễ gì có một như ông
Dễ gì người học rộng lại có lòng
quan tâm đến Biển Đông số một

Biển Đông căng thẳng đến cùng tột
Thế giới hòa bình còn nữa đâu
Làm sao các nhà khoa học phải mau mau
lên tiếng khắp nơi để cùng nhau báo động

Đường lưỡi bò thật sự trở thành cơn ác mộng
Phải cùng nhau hết chống lại mau
Bằng không đại họa sẽ đến sau

  • Ông Jerome Alan Cohen, sinh năm 1930, là một học giả Mỹ nổi tiếng đã từng đào tạo nhiều học trò nổi tiếng, trong đó có đương kim Tổng Thống ở Đài Loan, đến tham gia Hội thảo quốc tế: “Hoàng Sa & Trường Sa – Sự thật lịch sử” do Đại Học Đà Nẵng & Trường Đại Học Phạm Văn Đồng tổ chức tại Đà Nằng từ ngày 20 đến 21 tháng 6 năm 2014.
  • Ngày 18/06/2014, Ông đến thăm tư gia nhà sử học Hãn Nguyễn Nhã, đã được giới thiệu bài hát nói “Chào mừng Ông Bill Gates”. TS. Nguyễn Nhã có hứa cũng sẽ làm bài hát nói chào mừng học giả Jerome Alan Cohen và ngày 19/06/2014 TS. Nhã đã làm bài hát nói này và đã thông báo cho Ông bà Jerome Alan Cohen trong buổi Tiệc chiêu đãi các học giả tại Đà Nẵng.

English translation by Nemo

Jerome, again, Vietnam here you come
With big thanks, we warmly welcome
Vietnam is so proud
To have such good friend how joyful it is all around!

Jerome Cohen great buddy
Noone like you among many
Hardly who has both a wide knowledge and a heart
to care for East Sea as top priority

East Sea is at its highest tension
No more world peace once upon
We scientists must be quick
to raise our voice everywhere to alert

The cow-tongued (nine-dotted) line has became real nightmare (not to forget)
Together we must unite to defend
Otherwise huge disaster will be then.

  • “Hương Sắc Ba Miền” literally translated as “Scents and Beauties from three regions/parts” (of Vietnam: North, Central, South)
  • East (Vietnam) Sea is used by Vietnam to refer to the Southeast Asia Sea (also called by China as South China Sea, by Philippines as West Philippines Sea).